بسم الله الرحمن الرحيم
چرخه ورود ارزشها در نظريات اقتصاد اسلامي
محمد جواد توكلي (عضو هيات علمي گروه اقتصاد موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره))
چكيده: يكي از مباحث مهم در ارزششناسي اقتصاد اسلامي بررسي چگونگي ورود ارزشها در نظريههای اقتصاد اسلامي است.
اين بررسي كه به روش تحليلي صورت گرفته ميتواند به محققان اقتصاد اسلامي در ورود ارزشها به نظرياتشان كمك كند.
يافتههاي مقاله نشان ميدهد كه ارزشها در قالب ارزشداوری معرفتی و اخلاقی (ارزشداوری آرمانی، رفتاری، ساختاری و سیاستی)
وارد نظريههای اقتصاد اسلامي ميشوند. ارزشداوری معرفتی حاكي از جهتگيري ارزشی محقق اقتصاد اسلامي در توليد دانش
اقتصاد اسلامي است. مهمترین بخش ارزشداوری اخلاقی در اقتصاد اسلامی تعیین و تعریف اهداف نظام اقتصاد اسلامي،
رتبهبندي اهداف، و تدوین شاخصهاي اقتصادي است. ارزشداوری رفتاری نیز حاکی از استانداردهای رفتار اقتصادی مطلوب است.
ارزشداوری ساختاری نیز حاکی از توصیه به ساختارهای نهادی مطلوبدر عرصههایی همچون حقوق مالکیت و مداخله دولت است.
در نهایت، ارزشداوری سیاستی، مشتمل بر توصیه سیاستها و اقداماتی برای بهبود عملکردنظام اقتصادی در چارچوب ساختار نهادی
و استانداردهای رفتاری مفروض است. هرچند ارزشهای اخلاقی به عنوان فرض وارد نظریه میشوند؛ ولی در ادامه مورد قضاوت
ارزشی قرار گرفته و مبنای توصیه ارزشی اقتصاددانان قرار میگیرند. از این رو، چرخه ورود ارزشها در نظریههای اقتصاد اسلامی
را میتوان با تفکیک میان فروض، قضاوت و توصیه ارزشی توضیح داد.
كليد واژهها: اقتصاد اسلامي، ارزشها، نظريات اقتصاد اسلامي، اقتصاد هنجاري، اقتصاد اثباتي، مكتب اقتصادي اسلام.