فيزيكاليسم به مثابه مانعي راهبردي در برابر علوم انساني اسلامي
    در اندیشه علامه محمدتقی مصباح یزدی
چکيده
فیزیکالیسم،  Physicalism در هستي‌شناسي ماوراء ماده را، در معرفت‌شناسي معرفت‌هاي غيرحسي را و در  انسان‌شناسی روح و نفس مجرد را انکار مي کند و نفس، حالات و ادراکات نفسانی را به فیزیک، فیزیکی و خواص فیزیکی تقلیل و حتي به یکسانی آنها با رفتار، حالات مغزي و روابط علي معلولي حکم می‌کند. فيزيکاليسم در قالب سه شکل اصلي شرح شده است: الف. رفتارگرائی Behaviorism  یا توجه انحصاری به رفتار و غیر قابل بررسی دانستن نفس و حالات درونی آن، ب. ماده گرائی و این‌همانی  Identity  یا همانندی حالت‌های ذهنی(نفس) وحالتهای مغزی، ج. کارکردگرایی Functionalism یا برابری روابط علی و معلولی و سایر حالت‌های ذهنی با ورودی‌های حسی و خروجی‌های رفتاری.
علوم انساني که به شناخت انسان و توصيف و تبيين و تفسير پديده‌هاي فردي و اجتماعي (از آن جهت که انساني‌اند، نه از جهت فيزيکي و زيستي)، و جهت‌بخشي به افعال و انفعالات انساني بر اساس مباني فلسفي، معرفت‌شناختي، انسان‌شناختي و فلسفه‌هاي مضاف مي پردازند، در انديشه علامه مصباح، زماني اسلامي‌اند،  که ويژگيِ اصليِ آنها يعني مباني، اهداف و منابع شان در توافق و سازگاری با اسلام درآيد.
پذيرش فيزيکاليسم؛ جسم انگاري همه هستي، نفي معرفت غير حسي و نفي وجود مجرد نفس،  هم از نظر موضوع، هم روش و هم هدف، چه در علوم توصيفي و چه در علوم دستوري با علوم انساني اسلامي ناسازگار بلکه در تضاد کامل است و مانعي راهبردي به آن محسوب مي شود. زيرا به  نفي موضوع اساسي در علوم انساني اسلامي (يعني پذيرش روح و نفس مجرد) و نفي روش صحيح در اسلامي سازي (يعني پذيرش ترکيب روش عقلي، نقلي، شهودي و تجربي در شناخت انسان و توصيف و تفسير پديده هاي انساني) و تعارض با هدف در اسلامي سازي علوم انساني (که همان قرب خدا و نيل به کمالات فردي و اجتماعي است)  مي انجامد. اين نوشتار در نظر دارد به روش توصيفي تحليلي و مقايسه‌اي نظر علامه مصباح یزدی را درباره مؤلفه‌های فیزیکالیسم استنباط کند، و پیامدهای منفی آن برای سه رکن (روش، هدف، و موضوع) علوم انسانی اسلامی را بر مبنای اندیشه ایشان تبیین کند.
واژه‌هاي کليدي: فيزيکاليسم، علامه مصباح یزدی، علوم انساني، علوم انساني اسلامي، علوم انسانی توصیفی، علوم انسانی دستوری.